Theo báo Dân trí, gần đây, mạng xã hội lan truyền thông tin rằng vào năm 2148, sẽ có hai tháng Giêng nhuận, đồng nghĩa với việc người dân có thể đón Tết hai lần.
Thông tin này khiến nhiều người ngạc nhiên, bởi từ trước đến nay, chưa từng có tiền lệ tháng Giêng là tháng nhuận. Bên cạnh đó, năm 2148 còn cách thời điểm hiện tại 123 năm – một khoảng thời gian rất dài, vượt xa tuổi thọ trung bình của con người ngày nay. Điều này khiến nhiều người tò mò, nếu thực sự xảy ra, việc đón Tết vào thời điểm đó sẽ như thế nào.
Một số ý kiến cho rằng tháng Giêng không bao giờ là tháng nhuận, làm dấy lên tranh cãi trong cộng đồng. Tài khoản Ngoc Anh bình luận: “Hơn 100 năm nữa, không ai trong thế hệ này còn sống. Không biết nếu có hai tháng Giêng, người ta sẽ đón Tết như thế nào?” Một người khác chia sẻ: “Hơn 40 năm nay, tôi chưa từng thấy có năm nào nhuận hai tháng Giêng. Nếu chuyện này có thật, hãy để thế hệ sau trải nghiệm, vì chúng ta đâu thể chờ được đến lúc đó!”
Khung cảnh chợ hoa Hàng Lược dịp Tết (Ảnh: Hữu Nghị).
Trao đổi với Dân trí, ông Trần Tiến Bình, nguyên cán bộ Phòng Nghiên cứu lịch (Trung tâm Thông tin – Tư liệu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), cho biết ông đã đọc thông tin trên mạng xã hội về năm 2148 có nhuận hai tháng Giêng. Tuy nhiên, vì mốc thời gian này còn quá xa, chưa có ai thực sự nghiên cứu về vấn đề này.
Ông Bình chia sẻ rằng trong thời gian công tác tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, ông chỉ tính lịch cho thế kỷ 21 theo đề tài của Viện, chưa mở rộng sang thế kỷ 22. Qua kiểm tra một số nguồn tài liệu, ông xác nhận rằng năm 2148 có khả năng xảy ra hiện tượng này, nhưng các tính toán lịch kéo dài hàng trăm năm có thể không hoàn toàn chính xác.
“Chuyển động của Trái Đất không ổn định, vì vậy trong quá trình tính toán, cần có những điều chỉnh giữa hai thang thời gian: UT (Universal Time – thời gian quốc tế) và DT (Dynamical Time – thời gian động học). Điều này khiến việc dự đoán lịch trong tương lai xa trở nên phức tạp và có sai số nhất định.” – ông Bình giải thích.
Về việc có thể đón Tết hai lần nếu có hai tháng Giêng nhuận, ông cho rằng điều này khó xảy ra: “Dù có hai tháng Giêng, không ai đón Tết hai lần cách nhau một tháng.”
Ngoài ra, ông cũng bác bỏ quan điểm cho rằng tháng Giêng không bao giờ có thể là tháng nhuận. “Lịch Việt Nam trong thế kỷ 20 và 21 chưa từng có tháng Giêng nhuận, nhưng không có nghĩa là điều này không thể xảy ra trong thế kỷ 22 hay trước đó.”
Vì sao Âm lịch có tháng nhuận?
Tháng nhuận tồn tại từ lâu trong hệ thống lịch của các nước Á Đông nhằm điều chỉnh sự chênh lệch giữa Âm lịch và Dương lịch. Theo ông Bình, Âm lịch thực chất là lịch Âm Dương, vừa dựa vào chu kỳ Mặt Trăng, vừa gắn với chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời.
Chuyên gia Trần Tiến Bình cho rằng, chưa có căn cứ khoa học khi nói không có nhuận 2 tháng Giêng (Ảnh: Nhân vật cung cấp)
Một năm Âm lịch có khoảng 354 ngày, trong khi một năm Dương lịch có 365 ngày. Sự chênh lệch khoảng 11 ngày này dẫn đến việc cứ vài năm lại phải thêm một tháng nhuận để giữ cho lịch Âm không lệch quá xa so với năm Dương lịch.
Việc xác định năm nào có tháng nhuận và tháng nhuận rơi vào thời điểm nào phụ thuộc vào các yếu tố thiên văn, đặc biệt là điểm Đông Chí và Trung khí.
Năm nhuận xảy ra khi khoảng thời gian giữa hai điểm Đông Chí kéo dài đủ để chứa 13 tháng Âm lịch thay vì 12 tháng như thông thường. Khi đó, tháng nào không có Trung khí sẽ được chọn làm tháng nhuận. Nếu có hai tháng liên tiếp không chứa Trung khí, tháng đầu tiên sẽ là tháng nhuận.
Theo ông Bình, tính toán này dựa vào hiện tượng Sóc – khi Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất nằm trên một đường thẳng và Tiết khí – chu kỳ vận hành của Trái Đất quanh Mặt Trời.
Như vậy, việc năm 2148 có nhuận hai tháng Giêng vẫn còn là một giả thuyết và cần nhiều nghiên cứu chính xác hơn để xác nhận. Dù vậy, thông tin này đã thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng, tạo ra những cuộc tranh luận sôi nổi về cách con người trong tương lai sẽ đón Tết nếu điều này thực sự diễn ra.
