Ý nghĩa của lễ tất niên

Lễ tất niên được xem là một nghi thức đánh dấu sự kết thúc của một năm để bước sang một năm mới. Đây được xem là phong tục lâu đời của người Việt.

Vào ngày 30 tết, các thành viên trong gia đình sum họp với nhau, cùng chuẩn bị mâm cơm dâng lên tổ tiên. Với không khí ấm cúng, tràn ngập niềm vui, các thành viên cùng nhau nhìn lại những gì đã trải qua sau một năm làm việc và học tập.

 
Chiều 30 Tết – lễ tất niên là dịp để các thành viên trong gia đình cùng sum họp, quây quần bên nhau…

Cúng Giao thừa trước 12 giờ được không?

Theo văn hóa truyền thống, lễ cúng giao thừa không nhất thiết phải diễn ra vào đúng lúc 0h. Từ 11 giờ đêm 30 tháng Chạp đến 1 giờ sáng mùng 1 Tết, gia chủ có thể làm lễ cúng Giao thừa vào khoảng thời gian này. Người xưa quan niệm, trước 1 giờ sáng ngày mùng 1 Tết, các vị thần hành khiển trông coi hạ giới của năm cũ sẽ bàn giao công việc cho các vị thần hành khiển của năm mới. Gia chủ không nên cúng quá sớm hay quá muộn để đón được thần hành khiển đúng lúc.

Năm Giáp Thìn 2024, bắt đầu cúng Giao thừa giờ nào là tốt nhất?

Cúng giao thừa là một nghi lễ không thể thiếu trong đêm 30 Tết. Lễ cúng này mang ý nghĩa loại bỏ hết điều xấu của năm cũ, đón những điều tốt đẹp của năm mới.

Theo các chuyên gia phong thủy, năm Giáp Thìn 2024, gia chủ có thể tiến hành cúng Giao thừa từ giờ Tý (tức 11 giờ đêm) ngày 30 tháng Chạp đến 1 giờ sáng ngày mùng 1 Tết hoặc làm lễ vào giờ chính Tý (tức 0h đêm) và kết thúc trước 1 giờ sáng ngày mùng 1 Tết.

Đây chính là thời khắc chuyển giao từ năm cũ sang năm mới. Cúng giao thừa vào thời điểm này mang lại nhiều may mắn cho gia chủ.

Cúng Giao thừa đúng giờ chính Tý, gia chủ được các vị thần chứng giám lòng thành, ban nhiều may mắn, tài lộc. Tuy nhiên, nếu không thể sắp xếp thời gian cúng vào thời điểm này, gia chủ hoàn toàn có thể cúng sớm hơn.

Tùy vào phong tục địa phương, điều kiện gia đình mà gia chủ có thể chuẩn bị vật phẩm cúng Giao thừa cho phù hợp.

Mâm cúng Giao thừa ngoài trời thường có mâm ngũ quả, hương, hoa tươi, đèn/nến, trầu cau, muối, gạo, trà, rượu, quần áo mũ thần linh, gà trống luộc, xôi, bánh trưng…

Mâm lễ cúng trong nhà là lễ cúng Thổ công, vị thần cai quản trong nhà. Mâm cỗ này có thể chuẩn bị tương tự như lễ cúng Giao thừa ngoài trời nhưng sẽ bỏ mũ chuồn.

Mâm cúng trong nhà thường được chuẩn bị đầy đủ hơn, thông thường có hương, hoa, đèn/nến, bánh kẹo, rượu bia, mứt Tết, mâm ngũ quả, tiền vàng, cặp bánh chưng, gà trống, xôi gấc, canh măng… Tùy điều kiện gia đình mà gia chủ có thể chuẩn bị các món cho phù hợp.

Cách sắp lễ cúng tất niên

Đồ Lễ: Hương, hoa, nước trà, quả, thực.

– Hương: Các loại hương đốt có hương thơm.

– Hoa: Các loài hoa có hương thơm (không kiêng về tên hoa và số lượng).

– Trà: Nước trà tỏa hương của sáu vị là đắng, cay, chua, chát, mặn, ngọt là sáu vị nuôi sống tất cả chúng sinh.

– Quả: Số lượng tùy ý không kiêng kị 2 quả hay 4 quả. Nên cúng quả đã chín vì có hương từ vị để hương linh thọ hưởng, quả xanh chưa có hương thơm của vị (tránh tình trạng biến ban thờ thành chỗ cất đồ).

– Thực: Hiến cúng Phật bày lễ một bát cơm và một cốc nước. Hiến cúng chư Thiên, chư Thần bày lễ một bát cơm và một cốc nước chè. Hiến cúng gia tiên có một mâm cơm chay, nếu không có đồ chay thì làm một mâm cơm chay đơn giản bao gồm các đồ thức ăn từ rau củ quả, không có thịt của chúng sinh.

Tâm Khi Cúng Lễ: Dùng ba tâm kính Phật, trọng thần, hiếu nghĩa với tổ tiên. Biết ơn Phật đã ban bố chỉ dạy pháp diệt khổ cho chúng sinh. Biết ơn và tôn trọng các vị chư Thiên, Thiện Thần đã ủng hộ cho mình làm các việc thiện. Biết ơn tổ tiên, cha mẹ đã sinh thành dưỡng dục chúng ta, đã tạo duyên cho chúng ta có họ hàng anh em con cái.

Lưu Ý: Các đàn cúng lễ không sát sinh, không đốt tiền vàng, mã, giấy sớ.

Bài cúng tất niên là cách để con cháu giao tiếp với ông bà, tổ tiên, những người đã khuất.

Cúng Giao thừa trong nhà hay ngoài trời trước?

Khi cúng giao thừa phải làm hai lễ, một lễ trong nhà và một lễ ngoài trời, nên cúng giao thừa ngoài trời trước hay trong nhà trước là băn khoăn của nhiều gia đình.

Theo các chuyên gia phong thủy, lễ ngoài trời phải làm trước nhằm “nghênh tân, tiễn cửu” tức là đón quan hành khiển mới, tiễn quan hành khiển cũ.

Sau khi hoàn tất lễ ngoài trời, các gia chủ sẽ tiến hành cúng giao thừa trong nhà, khi đã bày đầy đủ lễ lên bàn thờ gia tiên thì đốt đèn nến, thắp hương thơm và thành kính cầu khấn.

Theo phong tục của người Việt Nam từ cổ xưa, Giao thừa nhà nhà đều cúng lễ ngoài trời và cúng lễ trong nhà chuẩn bị chu đáo để đón người đến xông đất, mang tài lộc vào nhà.

Tuy nhiên, phong tục mỗi miền về mâm cỗ cúng Giao thừa vẫn có nét khác nhau.

Bài cúng tất niên theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam

Trong dân gian hiện nay còn lưu truyền nhiều bài văn khấn tất niên, Phatgiao.org.vn xin được trích văn khấn cúng lễ tất niên chiều 30 Tết (Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam – NXB Văn hóa – Thông tin) để dẫn để độc giả tham khảo:

Bài văn khấn thứ nhất:

Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)

– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

– Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

– Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

– Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

– Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ …

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm Quý Mão.

Tín chủ (chúng) con là: …

Ngụ tại…

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.

Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thuỳ chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.

Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.

Nam Mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).

Bài văn khấn thứ hai: dành cho khấn gia thần vào ngày Tất niên

Theo tục lệ xưa để lại, vào ngày 30 Tết, ngoài việc cúng gia tiên, để lễ tạ gia tiên qua một năm đã phù hộ độ trì cho con cháu, các gia đình và các công ty, cửa hàng thường làm lễ cúng Gia Thần để tạ chỗ “Đất đai” sau một năm làm ăn.

Sắm lễ tùy tâm, cỗ mặn hoặc chay với đầy đủ các món đơn giản như xôi, chè, hương, hoa, trầu cau, quả, tiền vàng, trà rượu… Bàn lễ đặt tại sân hoặc hiên nhà và khi cúng lạy ra phía trước nhà:

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ chư vị Tôn Thần.

Con kính lạy ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân

Con kính lạy ngài Bản gia Thổ địa Long Mạch Tôn Thần

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn Thần

Con kính lạy ngài tiền hậu Địa chủ Tài Thần

Con kính lạy các Tôn Thần cai quản trong khu vực này.

Tín chủ (chúng) con là: …………………………………

Tuổi: …………………………

Ngụ tại: …………

Hôm nay là ngày…… tháng…… năm…., tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả đốt nén hương thơm dâng lên trước án. Qua một năm làm ăn, chúng con xin dâng lễ tạ ơn trên đã phù hộ độ trì cho chúng con mọi sự an lành và may mắn.

Chúng con thành tâm kính mời: Ngài Kim Niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn Thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ địa Long Mạch Tôn Thần, các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc đức chính Thần, các vị Tôn Thần cai quản trong khu vực này.

Cúi xin các Ngài nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con, toàn gia an lạc, công việc hanh thông. Người người được bình an, sức khỏe viên mãn, tâm đạo mở mang.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

* Thông tin mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm.