Không có gì còn an toàn trước vấn nạn ô nhiễm nhựa – ngay cả những loại nước uống quen thuộc hàng ngày của chúng ta.
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng hai loại nước phổ biến chứa đầy hạt vi nhựa, trong đó một loại được nhiều người tiêu thụ hàng ngày, còn loại kia là thức uống yêu thích của đông đảo người Việt.
1. Bia
Một nghiên cứu năm 2018, được công bố trên tạp chí Public Library of Science, phát hiện trung bình mỗi lít bia chứa 4,05 hạt vi nhựa, chủ yếu là sợi nhựa.
Nếu áp dụng kết quả này cho tất cả các loại bia, các nhà nghiên cứu ước tính rằng một người uống bia hàng ngày sẽ tiêu thụ khoảng 520 hạt vi nhựa mỗi năm.
Nhóm nghiên cứu đã thu thập mẫu từ 12 thương hiệu bia, bao gồm cả bia công nghiệp và bia thủ công, trên khắp vùng Ngũ Đại Hồ (Laurentian Great Lakes) của Hoa Kỳ. Kết quả cho thấy mỗi mẫu bia đều chứa các sợi và hạt nhựa siêu nhỏ, với hầu hết các sợi có chiều dài dưới 5mm.
Đáng chú ý, lượng vi nhựa trong bia không hoàn toàn tương ứng với lượng vi nhựa trong nguồn nước dùng để sản xuất, cho thấy nhựa có thể xâm nhập vào sản phẩm ở nhiều giai đoạn khác nhau trong quy trình sản xuất.
2. Nước đóng chai
Một nghiên cứu năm 2024 của Đại học Tiểu bang New York (Hoa Kỳ) chỉ ra rằng một lít nước đóng chai – tương đương hai chai nước tiêu chuẩn – có thể chứa trung bình 240.000 hạt nhựa từ bảy loại khác nhau. Trong đó, 90% là nhựa nano, phần còn lại là vi nhựa.
Nghiên cứu được thực hiện trên 11 thương hiệu nước đóng chai toàn cầu, với mẫu thu thập từ 19 địa điểm thuộc 9 quốc gia. Trong tổng số 259 chai nước được kiểm tra, 93% có dấu hiệu ô nhiễm vi nhựa.
Sau khi loại bỏ khả năng ô nhiễm từ môi trường phòng thí nghiệm, kết quả cho thấy trung bình mỗi lít nước chứa 10,4 hạt vi nhựa có kích thước trên 100 micromet. Trong đó, các mảnh vỡ chiếm tỷ lệ cao nhất (66%), tiếp theo là sợi nhựa. Đặc biệt, polypropylene – loại nhựa phổ biến để sản xuất nắp chai – chiếm đến 54%. Ngoài ra, một số hạt còn chứa chất bôi trơn công nghiệp.
Mối nguy đối với sức khỏe con người
Các chuyên gia cảnh báo rằng nhựa nano là loại ô nhiễm nguy hiểm nhất đối với sức khỏe con người. Do kích thước cực nhỏ, chúng có thể xâm nhập vào tế bào, mô và các cơ quan chính, gây rối loạn chức năng tế bào và mang theo nhiều hóa chất độc hại như bisphenol, phthalate, chất chống cháy, PFAS (hóa chất per- và polyfluorinated) và kim loại nặng.
Sherri Mason, Giám đốc Phát triển bền vững tại Penn State Behrend (Hoa Kỳ), cho biết:
“Các hóa chất này có trong quá trình sản xuất nhựa. Khi nhựa xâm nhập vào cơ thể, nó cũng mang theo các hóa chất đó. Với nhiệt độ cơ thể cao hơn môi trường bên ngoài, những chất độc này có thể thoát ra khỏi nhựa và đi vào máu, gan, thận, thậm chí cả não. Chúng còn có thể vượt qua hàng rào nhau thai và ảnh hưởng đến thai nhi.”
Trong các nghiên cứu trên chuột mang thai, các nhà khoa học đã phát hiện hóa chất nhựa trong não, tim, gan, thận và phổi của thai nhi chỉ 24 giờ sau khi mẹ hít hoặc nuốt phải hạt nhựa. Phoebe Stapleton, Phó giáo sư Dược lý và Độc chất học tại Đại học Rutgers, cho biết:
“Vi nhựa và nhựa nano đã được tìm thấy trong nhau thai, phổi, máu và não của con người.”
Bên cạnh các hóa chất và kim loại độc hại trong nhựa, một câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ: Liệu bản thân polymer nhựa có thể gây tác động tiêu cực đến cơ thể con người hay không? Đây vẫn là một lĩnh vực cần được nghiên cứu thêm để đánh giá toàn diện mối nguy hiểm mà vi nhựa gây ra.
